ถ้ำพระยานคร เป็นถ้ำขนาดใหญ่ที่อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ อยู่ห่างจากหาดแหลมศาลาระยะทาง 500 เมตร ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด ไปทางทิศเหนือประมาณ 17 กิโลเมตร สถานที่น่าสนใจของถ้ำนี้จะเป็นพระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ อยู่กลางถ้ำ เส้นทางภายในถ้ำค่อนข้างกว้างและมีปล่องให้แสงส่องเข้ามายังถ้ำ ไม่ต้องใช้ไฟฉาย ถ้ำพระยานครเป็นถ้ำที่เดินง่ายและไม่อันตราย นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปที่ถ้ำได้สองทาง คือ ทางเรือ โดยเช่าเรือจากหมู่บ้านบางปู ราคาประมาณ 400 บาทต่อลำ นั่งได้ประมาณ 7-8 คน ใช้เวลาเดินทางอ้อมเขาประมาณ 20 นาที หรือจะเดินเท้าข้ามเขาเทียนที่มีระยะทางประมาณ 530 เมตร (เหนื่อยหน่อย แต่ก็สนุก กินลม ชมวิวเพลิน ๆ กับบรรยากาศแสนดี) เหมาะกับผู้ที่มีพละกำลังเหลือเฟือ